Ενότητα Δ – Η Ελλάδα στον 19ο αιώνα

Η βασιλεία του Όθωνα ο Ιωάννης Κωλέττης

To 1833 ο Βαυαρός πρίγκιπας Όθωνας έφτασε στην Ελλάδα ως βασιλιάς. Ωστόσο, τη διακυβέρνηση ανέλαβε η Αντιβασιλεία, γιατί ο Όθωνας ήταν ανήλικος. Οι νέοι κυβερνήτες πήραν πρωτοβουλίες για την οργάνωση του κράτους, τη στελέχωση του στρατού και την ανεξαρτητοποίηση της Εκκλησίας της Ελλάδας. Έδωσαν έμφαση στη διοίκηση, την οικονομία και την ασφάλεια. Η πολιτική τους, όμως, προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς δεν έδωσαν τα εθνικά κτήματα στους αγρότες και τους ακτήμονες, οι αγωνιστές παραγκωνίστηκαν και η ληστεία δεν αντιμετωπίστηκε.

Η δυσαρέσκεια του λαού οδήγησε στο επαναστατικό κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, με επικεφαλής τον Δημήτριο Καλλέργη και τον Ιωάννη Μακρυγιάννη. Οι επαναστάτες ζητούσαν Σύνταγμα. Πράγματι, τον επόμενο χρόνο το πολίτευμα μετατράπηκε σε συνταγματική μοναρχία. Το 1862 ξέσπασαν νέα επαναστατικά κινήματα και ο Όθωνας έχασε την εξουσία. Στα χρόνια της βασιλείας του εξαπλώθηκε η «Μεγάλη Ιδέα», δηλαδή η ιδέα της απελευθέρωσης των υπόδουλων Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της επέκτασης των συνόρων του ελληνικού κράτους. Εμπνευστής της «Μεγάλης Ιδέας» ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης.

Άκουσε την περίληψη:

Ερωτήσεις πάνω στα πιο σημαντικά θέματα του κεφαλαίου

Ποιες αλλαγές συντελέστηκαν στο πολίτευμα της Ελλάδας στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα;

Στα μέσα του 19ου αιώνα η Ελλάδα, ακολουθώντας τον τρόπο οργάνωσης των αναπτυγμένων χωρών της Δύσης, έκανε σημαντικές προσπάθειες για να εκσυγχρονιστεί. Το Σύνταγμα, μάλιστα, του 1864 είχε επιρροές από τα Συντάγματα του Βελγίου και της Δανίας. Πιο συγκεκριμένα, το νέο Σύνταγμα προέβλεπε τον σχηματισμό Βουλής με τετραετή θητεία. Ωστόσο, ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ πολλές φορές επέβαλλε τις δικές του απόψεις, παρεμβαίνοντας έτσι στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Τι γνωρίζετε για την αρχή της δεδηλωμένης και για τα κόμματα του X. Τρικούπη και του Θ. Δηλιγιάννη;

Το 1875 καθιερώθηκε η αρχή της δεδηλωμένης με πρωτοβουλία του Χ. Τρικούπη. Με βάση την αρχή της δεδηλωμένης, ο βασιλιάς ήταν υποχρεωμένος να δίνει εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος εκείνου που υποστηριζόταν από την πλειοψηφία της Βουλής. Την περίοδο αυτή δύο ήταν τα κόμματα που κυριαρχούσαν στην πολιτική ζωή της χώρας και εναλλάσσονταν στην εξουσία:

Το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη, που είχε ως στόχο να γίνει η Ελλάδα ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος.
Το κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, που υποστηριζόταν από τα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα.

Πόσο χρόνο έκανε η μπάλα να διασχίσει την απόσταση του 1 μέτρου;
Απάντηση: __________________________________________________________
Τώρα κάντε έναν υπολογισμό. Διαιρέστε την απόσταση που διένυσε η μπάλα (1 μέτρο) με το χρόνο που χρειάστηκε για να διανύσει αυτή την απόσταση (όσα δευτερόλεπτα κι αν μετρήσατε).

Ποιοι παράγοντες επιδείνωσαν την οικονομική κρίση στο ελληνικό κράτος στα τέλη του 19ου αιώνα και ποιο ήταν το αποτέλεσμα;

Οι παράγοντες που επιδείνωσαν την οικονομική κρίση στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν οι εξής:

Ξοδεύτηκαν τα χρήματα των δανείων που πήρε η Ελλάδα από το εξωτερικό στη δεκαετία του
Το εμπόριο της σταφίδας κατέρρευσε σε παγκόσμια κλίμακα. Η εξαγωγή σταφίδας ήταν μία από τις κυριότερες εξαγωγές αγροτικών προϊόντων του ελληνικού κράτους.

Το αποτέλεσμα ήταν το ελληνικό κράτος να κηρύξει πτώχευση το 1893.

Καταγράψτε το χρόνο που μετρήσατε;:
Απάντηση: __________________________________________________________
Μετρήστε την συνολική απόσταση που διένυσε η μπάλα από τη στιγμή που πέρασε από την ταινία μέχρι να σταματήσει.
Καταγράψτε το χρόνο που μετρήσατε εδώ:
Απάντηση: __________________________________________________________

Τώρα κάντε έναν υπολογισμό. Διαιρέστε την απόσταση που διένυσε η μπάλα (1 μέτρο) με το χρόνο που χρειάστηκε για να διανύσει αυτή την απόσταση (όσα δευτερόλεπτα κι αν μετρήσατε).

Ποια προβλήματα αντιμετώπιζε στον τομέα της ασφάλειας το ελληνικό κράτος στα τέλη του 19ου αιώνα;

Το ελληνικό κράτος έπρεπε να καταπολεμήσει το φαινόμενο της ληστείας. Οι ληστές ζούσαν κυρίως στην ύπαιθρο μαζί με νομάδες (που μετακινούνταν δηλαδή από τόπο σε τόπο) κτηνοτρόφους. Οι συμμορίες τους είχαν επεκτείνει τις ληστείες ως τα προάστια της Αθήνας. Ακόμη, προκαλούσαν ταραχές στα σύνορα της χώρας. Μάλιστα, το 1870 απήγαγαν και σκότωσαν Άγγλους ταξιδιώτες στο χωριό Δήλεσι της Βοιωτίας. Τα γεγονότα αυτά δημιουργούσαν μια πολύ κακή εικόνα για την Ελλάδα στο εξωτερικό.

Ποια γεγονότα οδήγησαν στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και ποιες εξελίξεις ακολούθησαν;

Το 1896 εκδηλώθηκε και πάλι επαναστατικό κίνημα στην Κρήτη. Η Ελλάδα έστειλε στρατό και στόλο, για να βοηθήσει τους επαναστάτες. Τότε η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα. Το 1897 ο τουρκικός στρατός επιτέθηκε στη Θεσσαλία και μετά στη Στερεά Ελλάδα και κατόρθωσε να νικήσει τα ελληνικά στρατεύματα. Τελικά, μεσολάβησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις και ο ελληνοτουρκικός πόλεμος έληξε. Η Ελλάδα, όμως, αναγκάστηκε για μία ακόμη φορά να καταβάλει μεγάλη χρηματική αποζημίωση στην Τουρκία. Για να πληρώσει την αποζημίωση, δανείστηκε και πάλι χρήματα από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Οι Μεγάλες Δυνάμεις έδωσαν το δάνειο, με τον όρο να διαχειρίζονται αυτές κάποια από τα έσοδα του ελληνικού κράτους.