Όλοι μας έχουμε συναισθήματα όλες τις ώρες – είναι μέρος της ανθρώπινης υπόστασης. Δεν μπορούμε να επιλέξουμε τα συναισθήματα που θα έχουμε όποια κι αν είναι αυτά – θλίψη, χαρά, θυμός, τρυφερότητα κ.λπ. Είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι τα συναισθήματα δεν διαχωρίζονται σε καλά και κακά.

   Για παράδειγμα:
• Είναι η θλίψη για τον πόνο συνανθρώπων μας αρνητική;
• Είναι η χαρά για την κακοτυχία κάποιου ατόμου αντιπαθητικού σε εμάς θετική;
• Είναι ο θυμός για την αδικία αρνητικός;
• Είναι ο φόβος που μας συνετίζει από παράτολμες συμπεριφορές αρνητικός;

   Δεν υπάρχουν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα, αλλά το πώς τα βιώνουμε εμείς ως ευχάριστα ή δυσάρεστα αναλόγως από ποια σκοπιά τα βλέπουμε βάσει των εμπειριών που διαμορφώνουν τον τρόπο που βλέπουμε την υποκειμενική μας πραγματικότητα.
Είναι απλώς συναισθήματα. Υπάρχουν, τα βιώνουμε και είναι σημαντικό να μπορούμε:

• Να τα αναγνωρίζουμε πρωτίστως.
• Να τα αποδεχόμαστε, αποδεχόμενοι με αυτόν τον τρόπο μία πτυχή του εαυτού μας.
• Να τα εκφράζουμε με κατάλληλο τροπο ώστε να διευκολύνουμε την θετική εξελιξη των σχέσεων μας και την καλή πορεία της ζωής μας.

Τα βασικά συναισθήματα, ως οικογένειες, με τις συναισθηματικές τους αποχρώσεις και καταστάσεις είναι τα εξής (Goleman):

• ΘΥΜΟΣ: λύσσα, οργή, πικρία, αγανάκτηση, απόγνωση, αναβρασμός, ενόχληση, εκνευρισμός, εχθρότητα, μίσος
• ΘΛΙΨΗ: λύπη, πίκρα, ακεφιά, κατήφεια, μελαγχολία, αυτό-λύπηση, μοναξιά, καημός, απελπισία, κατάθλιψη.
• ΦΟΒΟΣ: άγχος, αναστάτωση, νευρικότητα, έγνοια, κατάπληξη, τρόμος, ανησυχία, δέος, φρίκη, τρομάρα, πανικός.
• ΧΑΡΑ: ευτυχία, απόλαυση, ανακούφιση, ικανοποίηση, ευεξία, ευαρέσκεια, διασκέδαση, καμάρι, αισθητική απόλαυση, ενθουσιασμός, τέρψη, ηδονή, ευφορία, κέφι, έκσταση.

Στα 4 παραπάνω φαίνεται να συγκλίνουν και να συμφωνούν όλοι οι θεωρητικοί, σε ένα παγκόσμιο επίπεδο. Συμπληρωματικά, έχουν προσθέσει διάφοροι θεωρητικοί τα παρακάτω:

• ΑΓΑΠΗ: αποδοχή, φιλικότητα, εμπιστοσύνη, τρυφερότητα, ευγένεια, αφοσίωση, λατρεία, έρωτας.
• ΕΚΠΛΗΞΗ: σοκ, κατάπληξη, θαυμασμός, απορία.
• ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ: περιφρόνηση, δυσφορία, απέχθεια, σιχασιά, φρίκη, αηδία.
• ΝΤΡΟΠΗ: ενοχή, αμηχανία, απογοήτευση, τύψεις, ταπείνωση, εξευτελισμός, μετάνοια.

    Μέχρι μία ορισμένη ηλικία επιτρέπουμε στα μικρά παιδιά να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, σύντομα όμως, μαθαίνουν ότι πολλά από αυτά δε γίνονται αποδεκτά από τους άλλους. Συναισθήματα, όπως ο θυμός, η θλίψη, ο φόβος, χαρακτηρίζονται «αρνητικά» σε αντίθεση με άλλα. Παρ’ όλα αυτά είναι συναισθήματα που έχουν και θετικές συνέπειες καθώς μπορεί να αποτελέσουν ένδειξη μη αποδοχής του τρόπου με τον οποίο μας αντιμετωπίζουν, να αφυπνίσουν ως προς την απειλή ή τον κίνδυνο, να προκαλέσουν ενέργειες για την απόδοση δικαιοσύνης και να μας κινητοποιήσουν στην αναζήτηση αλλαγών. Εξάλλου, συχνά και η έκφραση των φερόμενων ως «θετικών» συναισθημάτων μπορεί να είναι καταπιεστική και παραβιαστική για τους άλλους μέσα στη σχέση. Οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν να εκδηλώνουν τα συναισθήματα τους εποικοδομητικά, επιλύοντας τις δυσκολίες που προκύπτουν, σεβόμενοι τους άλλους και αποφεύγοντας ακραίες αντιδράσεις και βίαια ξεσπάσματα.

   Πηγή της δημιουργίας των δύσκολων συναισθημάτων είναι η ματαίωση των παρακάτω ψυχολογικών αναγκών:
• Η ανάγκη να ανήκω.
• Η ανάγκη να είμαι ελεύθερος και να ορίζω τη ζωή μου.
• Η ανάγκη να με ακούν οι άλλοι.

   Βασικές αρχές διαχείρισης δύσκολων συναισθημάτων Σε σχέση ιιε τον εαυτό:

•  Αναγνωρίζω το συναίσθημα
• Αποδέχομαι το βίωμα του συναισθήματος.
• Αναγνωρίζω ποιά ανάγκη μου καταπατάται.
• Μαθαίνω να εκφράζω αυθεντικά τα συναισθήματά μου σε σχέση υε τον άλλον.
• Επικοινωνώ αποτελεσματικά, που σημαίνει:

1. ακούω πραγματικά τον άλλον
2. προσπαθώ να κατανοήσω την οπτική του
3. εκφράζω το συναίσθημα μου ως εξής: Εγώ νιώθω ότι θυμώνω και όχι με θυμώνεις
4. χαρακτηρίζω τη συμπεριφορά και όχι το άτομο, π.χ. «η συμπεριφορά σου μου φαίνεται θλιβερή» και όχι «είσαι θλιβερός»

• Βάζω όρια για την προστασία του ζωτικού μου χώρου