Μαθήματα Ενότητας
Α΄ - Ο θαλασσοπόρος
Λέξεις που μπορούν να με δυσκολέψουν
ρήμα Α΄ συζυγίας: ενώνομαι, συναντιέμαι
(ουσ.): το ακρωτήριο. Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται από τους ναυτικούς.
Ο μεγαλύτερος ποταμός της Ρωσίας και της Ευρώπης, που χύνεται στην Κασπία Θάλασσα.
Ο μεγαλύτερος ποταμός σε μήκος της Βόρειας Αμερικής και ο τρίτος σε μήκος σε όλη τη Γη.
(ουσ.) Μικρό φυτό που τα φύλλα του έχουν πολλές μικρές προεξοχές σαν τρίχες.
(ουσ.)Αναρριχητικό φυτό με γυαλιστερά και βαθυπράσινα φύλλα.
Ο κισσός, όταν αναπτύσσεται, αποκτά πυκνό φύλλωμα. Έτσι, μοιάζει με πράσινη κουρτίνα που μόλις έχει βλαστήσει, όπως φαίνεται σε αυτή τη μεταφορά.
Ναυτική έκφραση που τη λέει αυτός που δίνει το ρυθμό σε όσους τραβάνε κουπί.
(ουσ.) Το μπροστινό μέρος του πλοίου. Βάζω πλώρη: Ξεκινώ ένα ταξίδι με συγκεκριμένο προορισμό.
Είναι η διώρυγα που συνδέει τη Μεσόγειο με την Ερυθρά θάλασσα στη βορειοανατολική Αφρική.
η Κωνσταντινούπολη
Πρωτεύουσα κράτους με το ίδιο όνομα στην Κεντρική Αμερική.
Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος
Ακούμε
Β΄ - Τα ψάθινα καπέλα
Οι χρόνοι του ρήματος
Λέξεις που μπορούν να με δυσκολέψουν
Λόφος στο κέντρο της Αθήνας
(ουσ.): χώρος του σπιτιού που χρησιμοποιείται για την υποδοχή των επισκεπτών ♦ ΣΥΝ.: σαλόνι.
(ουσ.): το βλήμα κάθε πυροβόλου όπλου, το οποίο είναι συνήθως κυλινδρικό και στη μια άκρη έχει σχήμα κώνου.
Ο μεγαλόσωμος σκύλος, συνήθως σκούρου χρώματος, το μαντρόσκυλο.
(ουσ.): Πτηνό με μακρύ ράμφος και πλούσιο φτέρωμα, που έχει πορτοκαλί και καστανό χρώμα, εντυπωσιακό λοφίο και μακριά ουρά.
Πώς περιγράφουμε ένα αντικείμενο
1. Γενική εντύπωση
Με βάση τις λεπτομέρειες που έχουμε συλλέξει γι’ αυτό:
2. Γενική εικόνα
- Λεπτομέρειες – Επιμέρους εικόνες
- τέλος, να αναφέρουμε κάποιες δικές μας σκέψεις για το αντικείμενο αυτό, μεταξύ των οποίων είναι και τα συναισθήματά μας, πώς νιώθουμε για το συγκεκριμένο αντικείμενο.
3. Τι είναι; - πώς το λένε;
Ποιο είναι το αντικείμενο αυτό (π.χ. το αγαπημένο μας παιχνίδι, το σπίτι της γιαγιάς).
4. Πού βρίσκεται;
Ποιο είναι το αντικείμενο αυτό και πού βρίσκεται. Πώς αποκτήθηκε (γενικά ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του και πώς το απέκτησε).
5. Πώς είναι;
Ποιο είναι το σχήμα του, το μέγεθός του, το χρώμα του, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, από τι είναι φτιαγμένο κ.λπ.
6. Ποια είναι η ιστορία του;
Καταγωγή, προέλευση.
7. Πώς χρησιμοποιείται;
Όλες τις πληροφορίες που αφορούν την αξία του, τη χρήση του, την ποιότητά του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του (αν είναι ακριβό ή φτηνό, πώς χρησιμοποιείται, αν είναι καλής ή κακής ποιότητας κτλ.)
8. Κάποιο περιστατικό
Κάποιο περιστατικό που με συνδέει μαζί του (π.χ., μια μικρή ιστορία με μένα κι εκείνο πρωταγωνιστές).
Συναισθήματα και σκέψεις για αυτό και για όλα τα παραπάνω.
Προσοχή !!!
Μια περιγραφή, προκειμένου να είναι επιτυχημένη, πρέπει να:
- γίνεται με τάξη και σειρά (να μη γράψουμε ανακατεμένες προτάσεις, που δε συνδέονται νοηματικά και συντακτικά η μια με την άλλη).
- χρησιμοποιούμε χαρακτηριστικά επίθετα και γενικά επιθετικούς προσδιορισμούς κάθε είδους (π.χ. μετοχές) που θα μας βοηθήσουν να αποδώσουμε με ακρίβεια και σαφήνεια την εικόνα του πράγματος που θέλουμε να περιγράφουμε. Επίσης φροντίζουμε να χρησιμοποιούμε και τοπικούς προσδιορισμούς (επιρρήματα, εμπρόθετους προσδιορισμούς κ.λπ. που δηλώνουν τόπο), αφού η περιγραφή σχετίζεται με το χώρο.
- προσέχουμε τη χρήση των χρόνων των ρημάτων. Σε μια περιγραφή αντικειμένου χρησιμοποιούμε συνήθως ενεστώτα, μπορεί όμως να χρησιμοποιήσουμε και παρελθοντικούς χρόνους, αν το αντικείμενο που περιγράφουμε δεν υπάρχει πια.
- Για την περιγραφή ενός αντικειμένου που εξακολουθεί να υπάρχει και σήμερα, χρησιμοποιούμε παροντικούς χρόνους αλλά για την περιγραφή ενός αντικειμένου που υπήρξε στο παρελθόν (π.χ. μια πολιορκητική μηχανή) και σήμερα δεν υπάρχει ή δε γνωρίζουμε αν υπάρχει χρησιμοποιούμε παρελθοντικούς χρόνους.
Συχνά, τα αντικείμενα που περιγράφουμε είτε μας ανήκουν είτε μας συνδέει κάποιο σχέση με αυτά. Σε αυτή την περίπτωση, μπορούμε να αναφέρουμε και τα παρακάτω:
- Πώς αποκτήσαμε το συγκεκριμένο αντικείμενο ή ποια σχέση έχουμε με αυτό;
- Κάποια γεγονότα ή περιστατικά που συνδέονται με αυτό.
- Τις προσωπικές σκέψεις και τα συναισθήματά μας γι’ αυτό.
Όταν περιγράφουμε ένα αντικείμενο, πρέπει:
- να γράψουμε με τάξη και σειρά, δηλαδή οι προτάσεις μας να μην είναι ανακατεμένες και να βγάζουν νόημα.
- να χρησιμοποιούμε πολλά επίθετα καθώς και παρομοιώσεις, που θα μας βοηθήσουν να παρουσιάσουμε με ζωντάνια και με ακρίβεια την εικόνα του αντικειμένου που θέλουμε να περιγράφουμε, να χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις όπως πάνω από, κάτω από, δίπλα, στο πίσω μέρος, μπροστά, στ’ αριστερά, στα δεξιά κ.ά. που μας βοηθούν να παρουσιάσουμε πού βρίσκεται το καθετί.
Περιγραφή αντικειμένου: Το κομπολόι
Περιγραφή αντικειμένου: Ο κούκος
Ο κούκος
Τι όμορφος που ήταν ο κούκος! Όλος σκαλιστό φλαμούρι, να θυμίζει το δάσος του καταχείμωνου. Οι ώρες ήταν σημαδεμένες άσπρες, με λατινικούς αριθμούς.
Τον πήραμε μια μέρα με βροχή στη Γενεύη. Είπαμε ας πάρουμε κι έναν κούκο, να τον πάμε στο σπίτι, να γίνει το πέρασμα του καιρού αλαφρότερο. Γιατί τούτο το ρολόγι, έτσι που είναι πολύ σπιτικό, όλο καρδιά και αγάπη, φιλιώνεται μονομιάς με τα πράγματα, φιλιώνεται και με τα περιστατικά, και γίνεται ο σύντροφος της κάθε στιγμής ο πολυαγαπημένος.
Κάτου από τη σκεπή, στην κάθε ολάκερη ώρα, στην κάθε μισή, άνοιγαν αθόρυβα δυο παραθυράκια. Στο ένα έβγαινε το πουλί, να λαλήσει την ώρα. Στο άλλο έβγαινε το ανθρωπάκι, ο τραγουδιστής. Και τραγουδούσε μια μικρή μελωδία.
Τον πρώτο καιρό τα παιδιά, κάθε που άκουγαν το λάλημα του κούκου κι ύστερα τον τραγουδιστή, έκαναν μεγάλες χαρές.
Ο κούκος κι ο τραγουδιστής έφερναν κάτι από τους ανέμους του δάσους, από τα μεγάλα δέντρα, από τα αυγερινά πουλιά, που κελαηδούν συναγμένα στις φυλλωσιές. Έφερναν κάτι από τα παραμύθια. Εκεί που παράδερνες μέσα στις έγνοιες σου, ένιωθες ξαφνικά την καρδιά σου να σαλεύει γεμάτη νιάτα. Τέτοια δύναμη είχε το λάλημα και το τραγούδι.
Ώσπου μια μέρα βγήκε στο παραθυράκι του ο κούκος και λάλησε. Μόνος ο κούκος. Το διπλανό παραθυράκι δεν άνοιξε.
Είπαμε να το πάμε το ρολόγι στο μάστορη. Δύσκολα πράγματα! Το σπίτι είναι μακριά, πολύ μακριά. Κι έπειτα δεν είναι σωστό να πηγαίνουν τα ρολόγια στο μάστορη! Είπαμε να φέρουμε στο σπίτι το μάστορη. Δύσκολα πράγματα! Ο μάστορης δεν έχει καιρό να ταξιδεύει από σπίτι σε σπίτι για τα αρρωστημένα ρολόγια.
Και να μια νύχτα, καθώς αγρυπνούσα απάνου σε μια στοίβα χαρτιά, έρχεται το τραγούδι να πέσει μέσα στη σιωπή. Ο τραγουδιστής, ποιος μπορεί να το νιώσει με πόσον αγώνα, βγήκε στο παραθυράκι του.
Κάθισα και το διηγήθηκα την άλλη μέρα στους άλλους. Όλοι απόρησαν. Τα παιδιά στύλωσαν τα μάτια τους στο σφαλισμένο παραθυράκι. Ένιωσαν αγαλλίαση που δεν είχε πεθάνει ο τραγουδιστής.
Κι από τότε πια έτσι γίνεται! Εκεί που δεν τον προσμένει κανείς, ανοίγει ο τραγουδιστής το παραθυράκι του και τραγουδάει. Και μια και δυο φορές τη μέρα. Κι ύστερα σωπαίνει για μέρες πολλές, για μια βδομάδα, για δυο βδομάδες. Κέρδισε τη λευτεριά του.
Μ. Παναγιωτόπουλος, Ανθρώπινη δίψα, εκδ. Σχολής Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου (διασκευή)
Γ΄ - Ταξιδεύοντας με ελέφαντα
Η έκφραση της έννοιας του χρόνου στη γλώσσα.
Δ΄ - Δυο μέρες στο βουνό
Λέξεις που μπορούν να με δυσκολέψουν
(ρήμ. α ‘ συζ.): βρίσκω τη θέση μου σε σχέση με τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ή , γενικά, καταλαβαίνω πού βρίσκομαι και ποια είναι η σωστή κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσω.
(ρήμ. α ‘ συζ.): δίνω κάτι, συνήθως χρήματα, από πριν.
Φανταστείτε ότι μόλις γυρίσατε από την εκδρομή στον Παρνασσό και θέλετε να γράψετε ένα άρθρο στην εφημερίδα του Σχολείου σας για το πώς περάσατε, με τίτλο «Η εκδρομή στον Παρνασσό»
Η εκδρομή στον Παρνασσό
1. Πού βρίσκεται το μέρος που πήγα, πότε και για ποιο λόγο πήγα
Την τελευταία Κυριακή του περασμένου μήνα συμμετείχα στην ημερήσια εκδρομή στον Παρνασσό που διοργάνωσε ο Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Αθηνών για μαθητές δημοτικών σχολείων και τους γονείς τους. Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής ήταν να αποκτήσουν οι μικροί μαθητές βασικές γνώσεις για τα αθλήματα της πεζοπορίας και του σκι. Θεώρησα ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να γνωρίσω το άθλημα που τόσο θαυμάζω, το σκι, και να εξασκηθώ σε αυτό.
2. Γενική εντύπωση
Η εμπειρία που έζησα ήταν υπέροχη και θα μου μείνει αξέχαστη.
3. Τι είδα στη διάρκεια της εκδρομής και με ποια σειρά
Στον Παρνασσό πήγαμε με μεγάλα πολυτελή πούλμαν. Η διαδρομή ήταν ευχάριστη, αλλά η προσμονή μου να φτάσω γινόταν ολοένα και πιο έντονη κατά τη διάρκειά της. Φτάνοντας στην Αράχοβα, περάσαμε από το κέντρο του οικισμού και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε προς το βουνό, που φάνταζε στα μάτια μας θεόρατο κι απόμακρο. Επιτέλους, φτάσαμε στο σημείο όπου έπρεπε να σταματήσει το λεωφορείο και να συνεχίσουμε περπατώντας.
4. Τι έκανα εκεί
Πήραμε ένα μικρό μονοπατάκι που περνούσε μέσα από το δάσος. Βαδίζαμε ο ένας πίσω από τον άλλο αμίλητοι, ώστε να απολαμβάνουμε τους μαγευτικούς και πρωτόγνωρους ήχους του δάσους. Πού και πού κάναμε στάσεις, βλέπαμε από κοντά διάφορα σπάνια φυτά που φύτρωναν εκεί, και ο υπεύθυνος της εκδρομής μάς ενημέρωνε γι’ αυτά αλλά και για τα διάφορα είδη πουλιών που βλέπαμε να πετούν από δέντρο σε δέντρο. Ιδιαίτερα όμως μας έκανε να προβληματιστούμε για τους κινδύνους που απειλούν το δάσος και τα ζώα του. Να σκεφτούμε πως το δάσος είναι πολύτιμο και έχουμε χρέος όλοι να το σεβόμαστε και να το προστατεύουμε. Αφού περπατήσαμε αρκετή ώρα μέσα στο δάσος, βγήκαμε σ’ ένα ξέφωτο. Ξεκουραστήκαμε για λίγο και πήραμε ένα μονοπάτι που οδηγούσε στο χιονοδρομικό κέντρο. Όταν φτάσαμε εκεί, οι άνθρωποι του κέντρου μάς προμήθευσαν με τον απαραίτητο εξοπλισμό για σκι. Μια κοπέλα ανέλαβε να μας μυήσει στα μυστικά του αθλήματος. Αρχικά, μας ενημέρωσε για τη χρήση του εξοπλισμού και μας έδειξε πώς να ξεκινάμε, πώς να κάνουμε σκι και πώς να σταματάμε. Αμέσως μετά περάσαμε από τη θεωρία στην πράξη. Δειλά δειλά αρχίσαμε να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στο χιόνι, αλλά οι περισσότεροι συνεχώς πέφταμε κι ελάχιστες φορές κατορθώσαμε να σταθούμε όρθιοι πάνω σε αυτό. Παρ’ όλα αυτά, σιγά σιγά συνηθίσαμε κι αρχίσαμε να κυλάμε πάνω στο χιόνι με περισσότερη άνεση. |
5. Περιστατικά που συνέβησαν
Κι εκεί που όλα πήγαιναν τόσο ωραία και καμαρώναμε για τις επιτυχίες μας, συνέβη το αναπάντεχο… Εμφανίστηκε μια αρκούδα! Η εμφάνισή της σκόρπισε πανικό σε όλους. Αμέσως ειδοποιήθηκε το δασαρχείο, ενώ οι υπεύθυνοι απομάκρυναν με ηρεμία τον κόσμο από τις πίστες. Μαζευτήκαμε όλοι στην καφετέρια του χιονοδρομικού κέντρου και παρακολουθούσαμε τις κινήσεις της αρκούδας, που απλά απολάμβανε τη βόλτα της στο χιόνι. Όταν ήρθαν οι άντρες του δασαρχείου, με φωνές και χειρονομίες, κατάφεραν να την οδηγήσουν ψηλά στο βουνό, προς το δάσος.
Όταν έληξε αυτή η μικρή περιπέτεια, εγώ ξαναβγήκα στην πίστα, προσπαθώντας να κερδίσω το χαμένο χρόνο. Μέχρι το απογευματάκι είχα μάθει να κρατάω την ισορροπία μου και να γλιστράω με άνεση στο χιόνι, και με περηφάνια έδειχνα τα κατορθώματά μου στους φίλους μου.
6. Τα συναισθήματα κι οι σκέψεις μου
Δεν άργησε όμως να έρθει και η νύχτα, κι έπρεπε να πάρουμε το δρόμο της επιστροφής για την Αθήνα. Σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής σκεφτόμουν τα πανέμορφα τοπία που είδα και τις μοναδικές εμπειρίες που βίωσα μέσα σε μια μέρα. Ακόμα, σκεφτόμουν πόσο όμορφη είναι η φύση και πόσο σημαντικό είναι να προστατέψουμε τα δάση και τα ζώα που ζουν σε αυτά. Τώρα πια, ακόμα κι εκείνη την αρκούδα, που μου είχε φανεί τρομακτική, την έβλεπα σαν μια γλυκιά ανάμνηση. Εξάλλου, το δάσος είναι το δικό της σπίτι…